Podcast

Transformatiekracht – de leiderschapspodcast 

In deze serie verhalen over leiderschap ten tijde van grote veranderingen ga ik op zoek naar inspirerende leiders, die mee voorop gaan in verschillende transities. Hoe kijken zij naar grote, op elkaar ingrijpende veranderingen? Wat betekenen de transities voor een bedrijf, een sector of voor onze samenleving als geheel? En hoe sterk of hoe kwetsbaar voelen leiders zich eigenlijk als ze de koers uitstippelen en keuzes moeten maken in onzekerheid? Stap voor stap ontrafelen we het geheim van transformatiekracht en ontdekken we hoe ook wij het verschil kunnen blijven maken als de wereld onoverzichtelijker, complexer en ingewikkelder wordt.

Welkom bij Transformatiekracht. Dé podcast voor mensen die hun impact willen vergroten. Omdat zij voelen dat iedereen op elke plek deel kan zijn van de oplossing. 

Veel luisterplezier!

60 miljoen ton afval. Dat produceren we in Nederland met z’n allen per jaar. Zo’n 80 procent wordt gerecycled, waarbij energie en grondstoffen worden teruggewonnen, maar de rest wordt verbrand. Het is allesbehalve een duurzame oplossing. Hoe het beter kan, dat bespreek ik met Elisah Pals, die in 2018 het initiatief Zero Waste naar Nederland haalde en zelf afvalvrij ging leven.

Elisah is een duizendpoot. Ze is klimaatpsycholoog, spreker, adviseur, campaigner, adviseur, docent, columnist, adviseur en klimaatburgemeester van Breda. In al deze rollen inspireert en motiveert ze mensen om afvalvrij te leven, en stimuleert ze gedragsverandering. Zelf geeft ze alvast het goede voorbeeld. Ze is niet van het wensdenken, over wat een ander, elders en vooral later moet doen om problemen op te lossen. Ze laat zien hoe het moet en deelt kennis en verhalen over wat we hier en nu zelf kunnen bijdragen, door samenwerking.

“We hebben het systeem zo ingewikkeld gemaakt, dat we niet meer weten wie we moeten zijn.” Dat zegt ervaringsdeskundige Benito Walker over de jeugdzorg in Nederland.

Benito verbleef van zijn tweede tot zijn vijftiende in een gezinshuis. Dat ging niet goed. “Een kind in de jeugdzorg krijgt meteen een diagnose. En dan luistert niemand meer naar hem of haar, terwijl dat kind er niets aan kan doen dat zijn ouders niet voor hem kunnen zorgen. Zo’n kind hoeft alleen maar liefdevol opgevoed te worden,” aldus Benito.

Van stratenmaker tot militair, van spion tot tv-persoonlijkheid en van ondernemer tot theatermaker; Ray Klaassens is het allemaal. Hij heeft er zijn handelsmerk van gemaakt om te blijven groeien door (steeds bewuster) uit zijn comfortzone te blijven stappen. Hij vertelt bevlogen over de eigenschappen die hem helpen op zijn groeipad, en reflecteert scherp op de moeilijke tijden in zijn leven. Omdat hij inziet dat échte groei ligt in doorzetten, juist op die momenten.

Veel mensen kijken naar Ray als tv-persoonlijkheid of oud-commando. Dat zo’n ‘bijzondere vent’ dingen voor elkaar krijgt, geloven ze wel. Maar of ze het ook zélf kunnen? Als hij het weer eens hoort, houdt hij mensen voor dat ze naar een momentopname van hem kijken (een snapshot noemt hij dat). Het moeilijke proces dat hij nodig had om daar te komen, wordt niet gezien. Maar echte persoonlijkheid wordt gevormd op vele momenten, die je meemaakt op weg naar je droom. Het betekent doorzetten als het moeilijk is en een eerste stap zetten, ook als je nog niet precies weet hoe. ‘Als ík dat kan, dan kan iedereen het,’ zo stelt Ray. ‘Als je dat niet gelooft, dan houdt je eigen hersenpan je voor de gek.’

Plezier en vooruitgang met elke verbinding. Dát is de doelstelling van Jeroen Hoencamp, die al weer zeven jaar de scepter zwaait bij VodafoneZiggo. Vooruitgang betekent voor hem: niemand achterlaten. Verbinding betekent dat afstanden tussen mensen er niet meer toe doen. Met deze doelstelling werd VodafoneZiggo een grote speler op het gebied van mobiele telefonie en marktleider in televisie.

Jeroen schroomde niet om heilige huisjes omver te schoppen bij het creëren van het bedrijf, dat is ontstaan na de fusie van twee sterke merken. Hij zette stevig in op een interne cultuurverandering, met focus op leiderschap en mensen. Dat viel op: in 2023 werd VodafoneZiggo uitgeroepen tot bedrijf met de beste reputatie op het gebied van goed werkgeverschap in de sector IT&Telecom. Op het hoofdkantoor op station Utrecht Centraal bruist het. De openheid en de verbinding waar Jeroen voor staat, zijn er merkbaar. Dat dat opvalt, doet hem goed, want het betekent dat de cultuur en de waarden van het bedrijf ook echt door mensen worden doorleefd. ‘Cultuur veranderen, doe je persoon voor persoon.’ Mét een gedeelde en krachtige visie: ‘a plan on a page.’

“We zien ze vliegen, maar wat moeten we ermee?” Die vraag hoort Rik Bijl regelmatig als hij praat over de snelle ontwikkelingen in de dronetechnologie. Rik weet precies wat we ermee moeten, en hoe hij een groeiende schare aan klanten kan ondersteunen met zijn drones. Hij was er dan ook vroeg bij en besloot zijn aandeel in zijn eigen IT-bedrijf te verkopen en Euro Drone Inspections op te richten. Zo ontdekte hij een hele nieuwe wereld… vanuit de lucht.

Dronevliegen gaat niet zozeer over het vliegen zelf, maar over het verzamelen van data met sensoren die eronder hangen. Denk aan gespecialiseerde, visuele inspecties voor de chemische industrie, emissiemetingen van schepen, opsporingswerkzaamheden of het inmeten van land, bruggen en tunnels. De toepassingsmogelijkheden zijn groot. Helaas wil het feit dat iets technisch mogelijk is, niet zeggen dat het ook altijd mag.

Hard lopen en voorop lopen. Dat kan Marlin van Hal als de beste. Als langeafstandloper haalde ze verschillende medailles op nationale en Europese kampioenschappen en daarbij leerde ze wat het is om pijn te leiden én trots te worden. Vandaag de dag zet ze al haar energie en snelheid in om de veiligheid en weerbaarheid van ons land te versterken. Als algemeen directeur van Triangular Group Academy levert ze opleidings- en trainingscapaciteit voor (met name) geüniformeerde beroepen.

Marlin gelooft in de kracht van publieke-private samenwerking. Zo kan bij organisaties als Defensie en de politie versneld worden gewerkt aan capaciteitsopbouw en worden deze organisaties sterker. Internationaal zijn er al vele voorbeelden van zulke strategische partnerschappen en ook in Nederland neemt de samenwerking nu toe.

Klimaatverandering drukt op meer dan één manier een stempel op ons leven. Het is niet alleen een ecologisch vraagstuk, maar heeft consequenties voor onze economie, de manier waarop we leven, waar we leven, en onze veiligheid. Hoe groot die impact is, zag Tom Middendorp, toen hij als Commandant der Strijdkrachten meer dan twintig crisisgebieden bezocht. In Afghanistan zag hij hoe waterschaarste tot spanningen leidt tussen boeren en hoe de Taliban daar misbruik van maakt. En in Somalië zag hij hoe boeren en vissers de piraterij in gedreven worden. Het raakt hem dat er veel aan symptoombestrijding wordt gedaan, terwijl klimaatverandering het diepere, achterliggende probleem is.

Volgens Tom onderschatten we op dit moment absoluut wat de economische, sociale en ook veiligheidsimpact van klimaatverandering is. Dat inzicht leidde ertoe dat hij zich na zijn functioneel leeftijdsontslag bij Defensie bleef inzetten als klimaatgeneraal.

Wat betekent technologie voor ons dagelijks leven en voor onze samenleving? Welke maatschappelijke kwesties kunnen we ermee oplossen en wat voor ethische vraagstukken komen daar bij kijken? Het zijn vragen waarin professor Rinie van Est zich al jaren verdiept, als onderzoeker bij het Rathenau Instituut en de TU Eindhoven.

Als natuurkundige en technologiekenner ziet Rinie volop kansen van opkomende technologieën. In de Europese Unie wordt niet voor niets gesproken over de twin transition, waarin de digitale transformatie bijdraagt om verduurzamingsdoelstellingen te behalen. Maar, Rinie waarschuwt voor teveel en eenzijdig vooruitgangsdenken. Technologieën, zoals AI, hebben ook negatieve invloed op onze autonomie en ons keuzegedrag. De macht van een aantal grote bedrijven neemt fors toe zonder veel toezicht daarop en er gaat veel misinformatie rond op internet.

Energie was voor veel mensen lange tijd een onderwerp van weinig interesse. Dat veranderde in één klap toen de leveringszekerheid en de betaalbaarheid van energie onder druk kwamen te staan en we te maken kregen met een energiecrisis. Een van de belangrijkste transities van deze tijd, de energietransitie, is daarmee veel meer dan een technisch verhaal. De transitie brengt grote sociaal-maatschappelijke en ecologische uitdagingen met zich mee, waarop we als samenleving in hoog tempo antwoorden zullen moeten vinden.

In aflevering 10 van Transformatiekracht – de leiderschapspodcast spreek ik de CEO van Eneco, As Tempelman. Hij gaat voorop in deze transitie, met een bedrijf dat pionier is op het gebied van groene energie. Hij vertelt bevlogen over zijn visie op de toekomst, over concrete stappen op weg daar naartoe en over zijn drive om de wereld beter achter te laten voor volgende generaties.

In aflevering 9 van Transformatiekracht – de leiderschapspodcast ga ik in gesprek met Jan-Willem Vogels, Sustainable Business Manager Energietransitie bij de Rabobank. Hij ontwikkelde een visie Verduurzaming Bedrijventerreinen met bijbehorende uitvoeringsagenda, én hij maakt de dingen graag concreet. Zo zet hij zich in om coalities te smeden op het gebied van de energietransitie en is hij met gemeenten en bedrijven aan de slag met de verduurzaming van bedrijventerreinen.

Dat dat belangrijk is, blijkt wel uit de cijfers die Jan-Willem deelt: 25 procent van alle energie wordt gebruikt op deze terreinen, 30 procent van de werkende bevolking werkt op zo’n terrein en 40 procent van het MKB is er gevestigd. Als je dus impact wilt maken in de energietransitie of op het gebied van circulariteit, dan is het belangrijk bedrijventerreinen te omarmen als focusgebieden.

Van de auto-industrie tot elektronica en kleding, en van verpakkingen tot de kunstmest die wordt gebruikt om de wereld te voeden… de chemische industrie is overal. SABIC is hierin een wereldspeler van formaat. Als het op twee na grootste petrochemische bedrijf ter wereld maakt het bedrijf kunststoffen voor vrijwel alle producten die wij elke dag gebruiken. We hebben onze huidige levensstandaard te danken aan de petrochemie. Het probleem is alleen dat het ook vervuiling op grote schaal met zich meebrengt. Omdat er momenteel helaas nog te weinig alternatieven zijn die op wereldschaal toepasbaar zijn, is de verduurzaming van de petrochemie topprioriteit.

In deze aflevering van Transformatiekracht – de leiderschapspodcast ontmoeten we Frank Kuijpers, General Manager Sustainability bij SABIC. Hij is optimistisch over de mogelijkheden: “als je ziet wat de industrie allemaal heeft ontwikkeld, dan betekent dat dat er meer dan voldoende ontwikkel- en innovatiekracht is om het probleem dat de sector heeft gecreëerd, ook op te lossen.”

Hugo Goedhart en Alfred van der Klis bedachten jaren geleden het programma Defensity College, waarmee studenten uit alle richtingen worden betrokken bij de krijgsmacht. Na een vraag van de hoogste defensieleiding over hoe de maatschappij meer betrokken kon worden bij veiligheid, stroopten zij als defensiemedewerkers de mouwen op en werkten hun vernieuwende idee uit samen met collega Erik Noordam. Vijf later was Defensity College het nummer-1 werkstudentprogramma in Nederland en momenteel wordt het programma geborgd als splinternieuw defensieonderdeel.

Voor Hugo en Alfred tijd om iets nieuws te gaan creëren buiten Defensie; een maatje groter dit keer. Ze bedachten Society College, waarmee ze een brede reservecapaciteit willen bouwen om bijvoorbeeld crises te helpen opvangen en de samenleving weerbaarder te maken.

Wie jaren geleden had gezegd dat de postkantoren zouden sluiten en dat postafhandeling zou worden ondergebracht bij andere winkels, was vast voor gek verklaard. Wie voorspelde dat het aandeel post zou gaan afnemen ten gunste van de markt voor pakketbezorging, ook. Toch was dit precies wat Herna Verhagen voorzag toen ze zo’n elf jaar geleden aantrad als CEO van een noodlijdend PostNL.

Ze transformeerde PostNL van een bedrijf dat vooral aandacht heeft voor een afnemende markt voor de bezorging van brieven, naar een pakketspecialist die meegroeit met de markt voor e-commerce. Dat betekende vol inzetten op digitale transformatie, waar het bedrijf relatief vroegtijdig mee begon. Medewerkers in het bedrijf werden stap voor stap betrokken bij en wegwijs gemaakt in de nieuwe technologie.

In de vijfde aflevering van Transformatiekracht – de leiderschapspodcast ontmoet ik Jacco Vonhof, de inspirerende voorzitter van MKB Nederland. Met passie en een lichte twinkeling in zijn ogen maakt hij duidelijk waarom we zuinig moeten zijn op ondernemers.

99 procent van alle bedrijven in Nederland valt onder het Midden- en Kleinbedrijf. Als koepelorganisatie komt MKB Nederland op voor hun belangen. Dat is een heel karwei, want er zijn meer dan 120 aangesloten brancheverenigingen, van kappers tot horecaondernemers en van schoonmaakbedrijven tot de bakker op de hoek. Of zoals Jacco het zegt: “van uitvaartondernemer tot ballonvaarder. Ze doen beiden iets met een uitvaart, maar verder lijkt het totaal niet op elkaar en hebben ze verschillende belangen”.

In deze aflevering horen we Commandant van de Koninklijke Landmacht luitenant-generaal Martin Wijnen over het hooghouden van tradities versus vernieuwing en transitie. Over kameraadschap, verbondenheid, regimentsliederen en ‘samen in de shit’ versus de toekomst van het landoptreden, door generaal Wijnen prachtig beschreven als de choreografie van effecten die, als je dat heel goed doet, je sterker maken dan de tegenstander. En ook: “Niemand is belangrijker dan het team: als het om jou moet gaan, moet je artiest worden”.

Met behoud van tradities zet de landmacht vol in op vernieuwing. Wapensystemen en ondersteunende elementen worden aangepast, er wordt doorgepakt op de integratie met de Duitse landmacht, kazernes moeten worden gemoderniseerd en het personeelsbestand moet flexibeler. Sommige veranderingen zijn helaas langjarig en het gaat niet allemaal snel.

Commandant der Strijdkrachten Onno Eichelsheim vertelt over de transformatie van de krijgsmacht. Een monsterklus waarin alle bestaande processen tegen het licht worden gehouden. Van het personeelssysteem tot internationale samenwerking, en van inzetscenario’s tot het ontwikkelen van nieuwe vakgebieden als cyber of de ruimte. Een hoop werk, terwijl de inzet gewoon door gaat.

De oorlog in Oekraïne heeft het belang van een sterke defensieorganisatie weer in één klap duidelijk gemaakt voor iedereen. Deze oorlog raakt de gereedstelling van onze eigen krijgsmacht, want er wordt materieel en munitie weggegeven die eigenlijk ook nodig zijn voor eigen gebruik. Onno is daar echter duidelijk over: dit is het waard want we hebben te maken met een bedreiging van de Europese veiligheid. Als de oorlog niet wordt gestopt, ontstaan er zeker nieuwe dreigingen.

In deze tweede aflevering van Transformatiekracht; de leiderschapspodcast spreken we luitenant-generaal Hans Leijtens, sinds 3,5 jaar commandant van de Koninklijke Marechaussee. Op de valreep, want begin maart draagt hij het commando over, om later die maand te vertrekken naar het Europees Grens- en Kustwachtagentschap Frontex.
De Koninklijke Marechaussee (KMar) is een militaire politieorganisatie die waakt over de veiligheid van Nederland en het Caribisch deel van het Koninkrijk. De KMar wordt elke dag in ons eigen land én wereldwijd ingezet op plaatsen van strategisch belang. Van koninklijke paleizen tot aan de buitengrenzen van Europa. En van luchthavens tot oorlogs- en crisisgebieden overal ter wereld. En terwijl het dagelijkse werk toeneemt, werkt de organisatie ook aan de toekomst.

In deze eerste aflevering van Transformatiekracht – de leiderschapspodcast maken we kennis met Jasmijn Baldinger. Zij klom in 22 jaar op van jonge consultant tot vice-president bij Cap Gemini en doet de dingen net even anders. Ze vertelt hoe zij zichzelf weet te blijven in een groot bedrijf. Daarbij gaat ze in op het belang van een waarde gedreven organisatie, waarin je iets kunt betekenen voor het grotere geheel en tegelijkertijd zelf kunt blijven groeien.

Als idealistische consultant draagt Jasmijn bij aan verschillende transformatieopgaven. Daarbij zet ze altijd het grotere plaatje voorop en vraagt ze zich af: ‘waar gaat het over’ en ‘waar doen we het voor’. Ze onderzoekt op welke manier waarde kan worden toegevoegd aan een opgave, of dat nou gaat over veiligheid, gezondheidszorg of voedselverspilling, Jasmijn ziet kansen voor het vergroten van waarde door over organisatiegrenzen heen te kijken.