Afgelopen week was ik voor het eerst in Noord-Macedonië, bij het prachtige meer van Ohrid. Een adembenemende omgeving, in een land met een eeuwenoude geschiedenis. Op het gebied van toerisme is het land nog jong. Wij vlogen terug met de laatste Nederlandse vlucht van het seizoen; pas in mei keert het toerisme terug.
Op mijn vraag hoe de lokale bevolking hier mee omgaat, was het antwoord helder: de reisleider wordt leraar Engels, de buschauffeur gaat aan de slag in de bouw, en de schoonmaakster keert terug naar haar dorp om te helpen bij de oogst en ambachtelijke productie. Als bij klokslag herverdeelt het hele ecosysteem zich, om zich naadloos aan te passen aan de nieuwe situatie.
En ja; er is armoede en op veel plekken is er te weinig werk. Maar toch wordt deze indrukwekkende aanpassing vooral gezien als bron van kracht. Mensen schakelen moeiteloos over naar andere beroepen, leren meerdere vaardigheden, werken op verschillende plekken en creëren een verbonden gemeenschap. Het helpt het land om beter voorbereid te zijn op interne en externe uitdagingen, houdt de economie op pijl, zorgt voor kennisdeling en sociale cohesie. Wat op het eerste gezicht een uitdaging lijkt, draagt in feite bij aan de weerbaarheid van het land en zijn bevolking.
Ik denk dat wij hiervan veel kunnen leren. Want ook in Nederland kunnen we wel wat extra veerkracht gebruiken op de arbeidsmarkt. Hoe krijgen we het werk anders gedaan? Hoe krijgen we de zorg geleverd, de kinderen onderwezen, de steden schoongemaakt, nieuwe huizen gebouwd, de oogst van het land en het vuur geblust?
Misschien betekent het minder kantoorwerk, en meer hands on aan de slag. Misschien moeten we niet langer alleen het hoger onderwijs prijzen, maar het mbo herwaarderen. Misschien moeten we programma’s op het gebied van maatschappelijke weerbaarheid (zoals de Maatschappelijke Dientijd) niet stoppen maar versterken. En misschien kunnen we een leven lang leren leuk maken, meerdere functies tegelijk doen en samenkomen over grenzen heen.
Hoe we het ook gaan doen, Noord-Macedonië biedt een inspirerend voorbeeld van een bevolking die veerkrachtig is door haar flexibiliteit. Als in mei de eerste vliegtuigen weer landen op Ohrid, past het hele stelsel zich opnieuw naadloos aan, door de arbeidscapaciteit te herverdelen en de extra taken moeiteloos in te voegen. Het is een bijzonder voorbeeld van transformatiekracht in een adembenemend mooi land.
